【深度学习】计算机视觉(CV)-图像分类-ResNet(Residual Network,残差网络)
ResNet(Residual Network,残差网络)是一种深度卷积神经网络(CNN)架构,由 何恺明(Kaiming He)等人 在 2015 年提出,最初用于 ImageNet 竞赛,并在分类任务上取得了 冠军。ResNet 的核心思想是残差学习(Residual Learning),它通过跳跃连接(Skip Connections) 解决了深度神经网络训练中的梯度消失和梯度爆炸问题,使得非常深的网络(如 50 层、101 层甚至 152 层)仍能有效训练。
1. ResNet 主要特点
(1) 残差块(Residual Block)
-
传统神经网络直接学习 输入 → 输出 的映射,ResNet 通过 "跳跃连接" 让网络学习 残差(Residual):
y = F(x) + x其中:
- x 是输入
- F(x) 是卷积层等变换
- y 是输出
- 核心思想:学习残差 F(x) 而不是直接学习 y,使得梯度更容易传播,缓解梯度消失问题。
(2) 跳跃连接(Skip Connection)
- 直接将输入 x 加到输出 F(x) 上,让梯度可以绕过多个层传播,避免梯度消失问题。
- 这样,即使某些层的学习效果不好,也不会影响整体信息的传递,保持网络的稳定性。
(3) 更深的网络
- 传统 CNN 过深时容易出现退化问题(网络更深但效果下降),ResNet 通过跳跃连接让更深的网络仍能有效训练(ResNet-50、ResNet-101、ResNet-152)。
2. ResNet 结构
(1) 基本残差块
适用于浅层 ResNet(ResNet-18 / ResNet-34)
-
由 2 个 3×3 卷积 组成,并在输入与输出之间添加直接连接:
计算方式:
y = x + F(x)- ReLU 激活函数 在跳跃连接后应用。
(2) 瓶颈残差块(Bottleneck Block)
适用于深层 ResNet(ResNet-50 / ResNet-101 / ResNet-152)
-
由 1×1 → 3×3 → 1×1 组合的 3 层卷积 组成:
- 1×1 卷积 减少维度
- 3×3 卷积 进行特征提取
- 1×1 卷积 恢复维度
- 这样减少计算量,提高效率
3. 经典 ResNet 版本
版本 | 残差块类型 | 网络深度 | 参数量 |
---|---|---|---|
ResNet-18 | 基本残差块 | 18 层 | 11M |
ResNet-34 | 基本残差块 | 34 层 | 21M |
ResNet-50 | 瓶颈残差块 | 50 层 | 25M |
ResNet-101 | 瓶颈残差块 | 101 层 | 44M |
ResNet-152 | 瓶颈残差块 | 152 层 | 60M |
4. ResNet 的优势
- 解决梯度消失问题:跳跃连接让梯度可以直接传递到前面层,不容易消失。
- 提高训练效率:学习的是残差,而不是完整映射,优化更容易收敛。
- 可以训练更深的网络:ResNet-152 比 VGG-19 深很多,但计算量更少。
- 广泛应用:计算机视觉任务,如 图像分类、目标检测、分割(Mask R-CNN)、GAN 等。
5. ResNet 的应用
- ImageNet 分类任务:ResNet 在 2015 年 ImageNet 竞赛中夺冠
- 目标检测:YOLO、Faster R-CNN、Mask R-CNN 采用 ResNet 作为骨干网络
- 医学图像分析:癌症检测、X 光片分析等
- 视频分析:动作识别、自动驾驶感知系统
6. 代码实现(ResNet-50)
使用 PyTorch 实现 ResNet-50:
import torch
import torch.nn as nn
import torchvision.models as models
# 加载预训练的 ResNet-50
resnet50 = models.resnet50(pretrained=True)
# 查看网络结构
print(resnet50)
运行结果
ResNet(
(conv1): Conv2d(3, 64, kernel_size=(7, 7), stride=(2, 2), padding=(3, 3), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(64, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
(maxpool): MaxPool2d(kernel_size=3, stride=2, padding=1, dilation=1, ceil_mode=False)
(layer1): Sequential(
(0): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(64, 64, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(64, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(64, 64, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(64, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(64, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
(downsample): Sequential(
(0): Conv2d(64, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(1): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
)
)
(1): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(256, 64, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(64, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(64, 64, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(64, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(64, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
(2): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(256, 64, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(64, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(64, 64, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(64, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(64, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
)
(layer2): Sequential(
(0): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(256, 128, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(128, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(128, 128, kernel_size=(3, 3), stride=(2, 2), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(128, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(128, 512, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
(downsample): Sequential(
(0): Conv2d(256, 512, kernel_size=(1, 1), stride=(2, 2), bias=False)
(1): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
)
)
(1): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(512, 128, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(128, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(128, 128, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(128, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(128, 512, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
(2): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(512, 128, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(128, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(128, 128, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(128, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(128, 512, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
(3): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(512, 128, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(128, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(128, 128, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(128, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(128, 512, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
)
(layer3): Sequential(
(0): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(512, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(256, 256, kernel_size=(3, 3), stride=(2, 2), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(256, 1024, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(1024, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
(downsample): Sequential(
(0): Conv2d(512, 1024, kernel_size=(1, 1), stride=(2, 2), bias=False)
(1): BatchNorm2d(1024, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
)
)
(1): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(1024, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(256, 256, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(256, 1024, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(1024, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
(2): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(1024, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(256, 256, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(256, 1024, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(1024, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
(3): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(1024, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(256, 256, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(256, 1024, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(1024, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
(4): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(1024, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(256, 256, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(256, 1024, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(1024, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
(5): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(1024, 256, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(256, 256, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(256, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(256, 1024, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(1024, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
)
(layer4): Sequential(
(0): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(1024, 512, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(512, 512, kernel_size=(3, 3), stride=(2, 2), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(512, 2048, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(2048, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
(downsample): Sequential(
(0): Conv2d(1024, 2048, kernel_size=(1, 1), stride=(2, 2), bias=False)
(1): BatchNorm2d(2048, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
)
)
(1): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(2048, 512, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(512, 512, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(512, 2048, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(2048, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
(2): Bottleneck(
(conv1): Conv2d(2048, 512, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn1): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv2): Conv2d(512, 512, kernel_size=(3, 3), stride=(1, 1), padding=(1, 1), bias=False)
(bn2): BatchNorm2d(512, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(conv3): Conv2d(512, 2048, kernel_size=(1, 1), stride=(1, 1), bias=False)
(bn3): BatchNorm2d(2048, eps=1e-05, momentum=0.1, affine=True, track_running_stats=True)
(relu): ReLU(inplace=True)
)
)
(avgpool): AdaptiveAvgPool2d(output_size=(1, 1))
(fc): Linear(in_features=2048, out_features=1000, bias=True)
)
7. ResNet 进化版本
ResNet 之后,还发展出了多个改进版本:
- ResNeXt:增加了 组卷积(Group Convolution),提升性能
- Res2Net:进一步优化特征分解和信息融合
- HRNet:更适用于高分辨率任务
- Wide ResNet:减少网络深度,但增加通道数
8. 总结
- 残差连接 解决梯度消失,使得更深的网络可训练
- ResNet-50/101/152 在计算机视觉任务中表现出色
- 跳跃连接 让模型更容易优化,收敛更快
- 广泛应用于分类、目标检测、医学影像等任务
一句话总结:ResNet 通过残差学习和跳跃连接成功训练了超深的神经网络,是计算机视觉领域的里程碑。